Veertien complete graven gevonden bij opgravingen op kerkplein in Wehl
WEHL - Bij opgravingen op het kerkplein in Wehl zijn in februari veertien graven gevonden. De lichamen zijn vermoedelijk eind 18e, begin 19e eeuw begraven. Aanleiding voor de opgravingen was de aanplant van drie bomen, waarvoor gaten werden gegraven. In twee gaten lag vrijwel niks, maar in het derde lagen de skeletten mooi in rijen en boven elkaar.
“In de eerste twee gaten was de grond in het verleden dusdanig geroerd dat we hier slechts wat los menselijk botmateriaal hebben gevonden”, vertelt senior KNA archeoloog Adé Porreij-Lyklema. Hij is projectleider bij cultuurhistorisch onderzoeksbureau BAAC, dat de archeologische opgravingen begeleidde. “De verwachting was dat het laatste gat, op de kruising van het kerkplein en de Grotestraat, ook grotendeels was verstoord, maar dit was nog volledig in tact. In de graven lagen veertien complete en elf incomplete individuen. In het verleden zijn hier waarschijnlijk geen werkzaamheden geweest.
Diepere graven
De archeoloog denkt dat het kerkhof nog veel groter was en er ook dieper in de grond graven liggen. Zo is de stenen variant van de huidige St. Martinuskerk in Wehl eind 12e eeuw gebouwd, maar heeft er vanaf de vroege middeleeuwen vermoedelijk ook een houten variant gestaan.
“Het kan zijn dat op een dieper niveau nog meer graven liggen”, zegt Porreij-Lyklema. “Dat zie je namelijk in meer van dit soort dorpen. In Didam zijn in het verleden soortgelijke vondsten gedaan. Net als in Wehl werden hier grafgiften als rozen- en dodenkransen gevonden, meegegeven aan de doden. We denken dat dit naar goed katholiek gebruik was.”
Porreij-Lyklema zou graag willen weten hoe diep de oudste graven liggen. Hier kan echter pas onderzoek naar worden gedaan als de gemeente in de toekomst nog eens besluit op deze locatie te gaan graven. “Ons advies is daarom om eventuele nieuwe werkzaamheden aan het kerkplein ook weer archeologisch te begeleiden.”
Tot 1829 kerkhof
Van amateurarcheoloog Alex Koster uit Wehl weet de archeoloog dat er bij de kerk tot 1829 mensen zijn begraven. Daarna gebeurde dat op de algemene begraafplaats. “De bovenste graven zijn dus van begin 19e eeuw en die eronder van net voor 1800. De exacte datum is lastig te bepalen, omdat de kerkadministratie verloren is gegaan bij een brand in 1842 rondom de kerk. Al weten we niet of de overledenen, die bij de kerk werden begraven, voor die tijd goed werden geregistreerd.”
Bottenonderzoek
Toch kan er aan de hand van onderzoek naar de botten veel informatie over de begraven personen worden gevonden. Door BAAC is hiervoor een fysisch antropoloog ingehuurd. “Ik zit al twintig jaar in het vak, maar heb van haar tijdens het onderzoek veel geleerd”, vertelt de archeoloog. “Uit de botten is veel informatie te halen. Bijvoorbeeld aan welke ziekte de persoon heeft geleden of welke tekorten aan onder andere vitaminen iemand had tijdens zijn of haar leven. Ze kan zelfs iets over de leeftijd van de overledenen zeggen.”
Zo is er een skelet gevonden met kromme benen, wat kan duiden op een bepaald tekort aan voedingsstoffen. Verder heeft onderzoek inmiddels aangetoond dat er een baby van zes tot negen maanden en een kind tussen de vier en zes jaar lagen begraven. “De leeftijd is onder andere te bepalen door botten die nog niet aan elkaar zijn gegroeid”, weet Porreij-Lyklema inmiddels. “Daarbij werden kinderen en jonge maagden destijds met een dodenkrans begraven. Dit is een bloemetjeskrans van metaal, kralen en organisch materiaal. Het organisch materiaal is inmiddels vergaan, maar het metaal en de kralen zijn nog in tact.”
Herbegraven
Tijdens het onderzoek op locatie zijn alle gevonden botten vrij gelegd, ingemeten en gefotografeerd. Alle vondsten zijn vervolgens verzameld en liggen nu voor verder onderzoek bij BAAC. Hier wordt alles, met uitzondering van de kralen en metalen, gewassen. “De fysisch antropoloog bekijkt alles en werkt de veertien complete personen helemaal uit. Van de overige vondsten worden de algemene bevindingen opgeschreven. Daarna gaan alle botten weer terug naar Wehl, waar ze opnieuw worden begraven. Ik denk in een knekelkuil, maar ik weet niet precies waar. Dit gebeurt in het bijzijn van pastoor Marc Oortman, die een uitvaartliturgie verzorgt.”
De gaten waar de graven en botten lagen, zijn inmiddels weer gedicht. Hierin zijn bomen geplant, die het kerkplein bij de St. Martinuskerk in Wehl in de toekomst moeten sieren.
Bron: Informatiemagazine De Gabriël – Jaargang 14, nr. 2
